Toen bijna 30 jaar geleden internet openbaar werd, vonden de meeste mensen het maar overbodig. Ze konden zich echt niet voorstellen dat ze daar in de toekomst ooit gebruik van zouden gaan maken. Toen jaren later de zoekmachine en e-commerce werden geïntroduceerd, zag opnieuw vrijwel niemand daar het nut van in. Hetzelfde gebeurde met de mobiele telefoon toen deze ongeveer tegelijkertijd de markt opkwam: waarom zou je altijd bereikbaar willen zijn?
Maar niet alleen leken, ook experts presteren matig in voorspellingen. Dit wordt mooi geïllustreerd door de befaamde experimenten waarin hoogleraar Philip Tetlock gedurende twintig jaar aan bijna 300 experts vroeg om voorspellingen te doen. Uit zijn analyses van de 28.000 voorspellingen concludeerde hij dat voorspellers ongeveer gelijk scoorden met toeval en meestal slechter scoorden dan basale extrapolatie-algoritmen. En voorspellers met de meeste media-exposure bleken significant slechter te scoren dan de overige voorspellers.[ii] Het experiment van de Wall Street Journal naar aanleiding van Burton Malkiel’s boek A random walk down Wall Street leverde een vergelijkbaar resultaat. Malkiel beweerde dat een geblinddoekte aap die pijltjes gooit op een dartbord om aandelen te kopen en verkopen, een hoger rendement zou behalen dan het volgen van de ‘perfecte’ markt via een index. En dat bleek te kloppen. Pijnlijk genoeg bleek de aap jaar na jaar zelfs vrijwel net zo goed te presteren als gespecialiseerde beursanalisten.
Back to the future
Iets dergelijks geldt misschien ook wel voor zelfbenoemde futuristen. Wat die vooral met elkaar gemeenschappelijk lijken te hebben, is dat ze er vaker naast zitten dan dat ze een juiste voorspelling doen (en dat ze daar liever niet aan herinnerd worden). Tarotkaart leggers, wichelaars, paragnosten, numerologen, kristallen-bol-kijkers, sjamanen, horoscopisten, astrologen, orakels, handlezers, koffiedikkijkers, waarzeggers, bookmakers, voetbalanalisten, Songfestival deskundigen, sciencefiction auteurs en weermannen zijn waarschijnlijk even betrouwbaar in hun voorspellingen. Maar kennelijk voorziet dit toch in een behoefte, getuige bijvoorbeeld het intensieve gebruik van orakels als Delphi door de oude Grieken en de nog steeds immens populaire profetieën van Nostradamus. Ik voorspel zelf dat de toekomst zich nooit zal laten voorspellen. Ter illustratie een kleine bloemlezing van boeiende voorspellingen uit het verleden (die we als variant op Charles Dickens’ Christmas Carol de ‘ghosts of future past’ kunnen noemen). [iii]
Communicatie en computers
- In 1876 stelde William Preece, de Britse uitvinder die mede aan de basis van telefonie heeft gestaan, alle loopjongens ter wereld gerust: de telefoon was een overbodig instrument voor het overbrengen van berichten.
- In 1900 voorspelde John Watkins, de Brit die de eerste telegraafkabel op de bodem van het Kanaal aanlegde, dat in 2000 de letters C, Q en X niet meer voor zouden komen in ons alfabet omdat deze onnodig waren.
- In 1905 ging Popular Mechanics ervan uit dat binnen enkele jaren het ‘elektronisch handen schudden’ een huisarts in staat zou stellen om een patiënt in een andere stad te diagnosticeren.
- In 1946 verklaarde Darryl Zuneck, de oprichter van Twentieth Century, stellig dat het binnen zes maanden afgelopen zou zijn met de televisie omdat het een saai medium was.
- In 1949 voorspelde opnieuw Popular Mechanics dat de destijds 30 ton wegende ENIAC-computer kon worden verkleind tot uiterlijk 1.500 kilo.
- In 1995 verwachtte Newsweek dat boeken nooit via internet verkocht zouden worden en dat kranten altijd alleen in een papieren versie zouden blijven verschijnen. In datzelfde jaar voorspelde Robert Metcalfe dat internet een jaar later zou imploderen en vervolgens verdwijnen.
- In 2007 wisten de directies van zowel Microsoft als Nokia zeker dat de iPhone nooit een significant marktaandeel zou krijgen (wat binnen zes jaar leidde tot het faillissement van de onaantastbaar geachte marktleider Nokia).
Wonen
- In 1904 voorspelde Thomas Edison dat binnen enkele jaren al het huismeubilair alleen nog maar van staal zou worden gemaakt.
- In 1955 ging Alex Lewyt, een Amerikaanse ondernemer en uitvinder, ervan uit dat binnen tien jaar alle stofzuigers zouden worden aangedreven door hun eigen nucleaire mini-reactor.
- In 1966 stelde Arthur Clarke, een Britse sciencefictionschrijver en futuroloog, dat in 2001 iedereen in een autonoom huis zou wonen en samen met de trekvogels volgens een seizoenspatroon zou migreren van noord naar zuid en vice versa. Ook zouden er overkoepelde steden komen.
Business
- In 1904 beloofde Thomas Edison dat goud voor altijd in waarde zou dalen tot het niveau van staal (sindsdien steeg de koers met een factor van ruim 80).
- In 1961 voorspelden diverse journalisten dat apen en kangoeroes grotendeels het werk van lopende-band-medewerkers, taxichauffeurs en butlers over zouden gaan nemen.
- In 1962 wees muziekmaatschappij Decca een demo van The Beatles af omdat men voorspelde dat gitaarmuziek zou gaan verdwijnen, waarna ze 800 miljoen albums verkochten (schrijfster Joanne Rowling overkwam in 1996 overigens maar liefst elf maal iets vergelijkbaars: fantasy was op zijn retour; de waarde van de Harry Potter franchise wordt nu geschat op 24 miljard dollar).
- In 1997 voorspelden The Economist, The New York Times, Business Week, Fortune, Wired, Microsoft en Dell het aanstaande faillissement van Apple (sindsdien steeg haar marktkapitalisatie met een factor van ruim 500).
Mens en maatschappij
- In 1899 voorspelde Jack Enlan, een Amerikaanse futuroloog, dat boeken overbodig zouden worden op scholen omdat leerlingen de kennis zou worden overgedragen via elektrocutie (ik vermoed dat Enlan geen pedagogiek had gestudeerd).
- In 1927 voorzag John Langdon-Davies, journalist en tevens oprichter van Plan International, dat de bestuursvorm democratie in 1950 overal ter wereld verdwenen zou zijn.
Vervoer
- In 1859 stelde professor natuurfilosofie Dionysius Lardner dat op hoge snelheid reizen per trein onmogelijk zou blijken omdat passagiers zouden overlijden aan zuurstoftekort.
- In 1903 wist de directie van Michigan Savings Bank het zeker: het paard zou altijd blijven als vervoermiddel en de auto niet, omdat dat slechts een leukigheidje was.
- In 1907 voorspelde Popular Mechanics dat auto’s binnen enkele jaren geheel vervangen zouden zijn door minihelikopters. Verder zouden er raketriemen, vliegende boten en trottoirs met lopende banden komen (de betreffende redacteur bezocht vermoedelijk regelmatig de kermis).
- In 1954 orakelde Isaac Asimov, sciencefictionauteur en biochemicus, dat in 2014 mensen permanent onder water zouden leven, in steden op de bodem van de diepzee.
- In 1963 voorzag NASA dat uiterlijk in 1987 een permanente maanbasis zou zijn gerealiseerd.
Bovenstaande maakt op amusante wijze duidelijk hoe het niet moet. Maar hoe dan wel? Daar ga ik dieper op in in mijn volgende artikel.
[i] Christensen, C.M., Dillon, K., Hall, T. & Duncan, D. (2016). Competing Against Luck – The Story of Innovation and Customer Choice. Harper Business.
[ii] Tetlock, P.E. (2006). Expert political judgment: How good is it? How can we know?. Princeton University Press.
[iii] Zie https://www.cracked.com
Meer weten? Wij werkten hieraan!
