Mirjam Ros
Director
Mirjam combineert meer dan 25 jaar ervaring in commerciële, juridische en strategische leiderschapsrollen bij organisaties als Airbus Netherlands, (GKN) Fokker en TNO met haar huidige werk bij nlmtd als business coach, spreker en adviseur. Zij helpt teams, bedrijven en overheden om innovatiepartnerschappen te ontwerpen die écht werken: complementair, toekomstbestendig en met impact.
Deel dit artikel
Europa's veiligheid, soevereiniteit en industriële veerkracht hangen af van snellere, slimme innovatie. De vraag is niet langer waarom, maar hoe?
De oorlog in Oekraïne, geopolitieke spanningen en kwetsbaarheden in de wereldwijde aanvoerketens hebben een harde werkelijkheid blootgelegd: Europa kan het niet permitteren om voor zijn defensie en luchtvaartcapaciteit afhankelijk te zijn van anderen.
Maar het versnellen van innovatie in deze sectoren gaat niet alleen over technologie; het gaat om het transformeren van hoe we samenwerken, inkopen en opschalen.
Start-ups, grote bedrijven, overheden, investeerders en technologie-instituten hebben elk een stukje van de puzzel. Toch houden gefragmenteerde benaderingen, niet-flexibele contracten en tegengestelde prikkels vaak de voortgang tegen. Baanbrekende technologieën vragen om baanbrekende manieren van samenwerken, contracteren en opschalen. We moeten de manier waarop innovatie wordt ingekocht, geïmplementeerd en opgeschaald sterk verbeteren.
Bij de nlmtd Aerospace & Defence Round Table, georganiseerd tijdens de TNW Conference 2025, kwamen innovators uit het hele ecosysteem bij elkaar om één vraag samen te beantwoorden: Hoe kunnen we innovatie versnellen in een domein waar veiligheid, snelheid en opschalen hand in hand moeten gaan?
Dit document deelt zeven belangrijke inzichten die naar voren kwamen: praktische handvatten voor iedereen die op zoek is naar sneller, slimmer en veerkrachtiger innoveren in het defensie en luchtvaart-ecosysteem.
1. Financiering van vroege fase productontwikkeling
Productontwikkeling in deze sector is kostbaar en risicovol. Een groot aantal veelbelovende innovaties stranden ergens tussen een geweldig idee en een daadwerkelijk inzetbaar product. Veel innovaties zijn afkomstig uit de civiele sector en moeten worden herontworpen om aan alle strenge militaire en luchtvaarteisen te voldoen. Dit hangt vaak samen met veiligheid, certificering en de technische complexiteit. Het vastlopen van deze innovaties gebeurt vaak tussen Technology Readiness Level (TRL) 4 en 7, waar prototypes worden gevalideerd en gedemonstreerd in relevante of operationele omstandigheden.
Tegelijkertijd moet de maakbaarheid voor productie worden bewezen, wat vaak wordt overgeslagen in de fases daarvoor. Dit is waar de Manufacturing Readiness Levels (MRL) 4 tot 7 kritisch zijn en wanneer zaken als het repetitief in hoge aantallen kunnen produceren, tooling en een goede aansluiting in de waardeketen worden beoordeeld. Voor start-ups en dual-use innovators betekent dit hoge kosten en risico’s zonder een gegarandeerde vraag.
Veel innovaties stranden in deze ‘valley of death’ tussen technische validatie en werkelijke toepassing. Daarom zijn vroege financiering, risicodeling en duidelijke toezeggingen van orders door defensie-eindgebruikers essentieel. Wanneer overheden optreden als ‘launching customers’, geven ze innovators en investeerders het vertrouwen om door te gaan, waardoor de kloof tussen een veelbelovend prototype en een daadwerkelijk inzetbaar en schaalbaar product wordt overbrugd.
“Innovation is a system-level challenge. Winning requires aligning the entire ecosystem, not just excelling at your piece.”
2. Vertrouwen en samenwerking zijn doorslaggevend
Technologie alleen is niet de drijvende kracht achter innovatie. Nieuwe manieren van samenwerking en het opbouwen van wederzijds vertrouwen maken het verschil. Het initiëren van samenwerkingsprojecten voor innovatie en het opbouwen van relaties tussen start-ups, grote bedrijven, investeerders, technologie-instituten en overheden binnen het bredere ecosysteem zijn cruciaal. Een gebrek aan vertrouwen leidt vaak tot defensieve Intellectueel Eigendom (IE) strategieën, te complexe contracten en vastlopende partnerschappen. Stapsgewijze benaderingen voor het opbouwen van partnerschappen op basis van vertrouwen zijn nodig. Om te beginnen met eenvoudige, modulaire en transparante overeenkomsten die de wederzijdse belangen en context weerspiegelen.
Duidelijke, eenvoudige innovatie-contracten van slechts een paar pagina’s, inclusief eenvoudige en eerlijke IE-clausules, kunnen helpen om de juridische complexiteit te verminderen en het instappen in de markt verhoogt. Dit stimuleert co-creatie, vermindert frictie en kan momentum geven en voortgang versnellen in deze sectoren.
3. Dual-Use en cultuurverandering: twee kanten van dezelfde medaille
Grote bedrijven moeten hun innovatiecultuur afstemmen op de snelheid en mentaliteit van start-ups. Dat betekent het omarmen van snelle iteraties, het accepteren van mislukkingen en het delen van risico’s. Deze verschuiving is cruciaal om cross-sector innovatie mogelijk te maken, waar dual-use technologieën gemakkelijker kunnen worden uitgewisseld tussen civiele luchtvaarttoepassingen en defensieoperaties. Belangrijk is dat dual-use niet alleen een manier is om op te schalen; het is een noodzaak voor continuïteit. Defensiecontracten omvatten immers vaak lange termijnen en een onzekere vraag. Oplossingen kunnen jaren voor gebruik al worden aangeschaft of uiteindelijk nooit worden ingezet. Voor een gezonde en duurzame bedrijfsvoering van start-ups en om leveringszekerheid voor de overheid te garanderen, moeten bedrijven meer dan één markt kunnen bedienen. Door interne processen aan te passen, zoals kortere besluitvormingsprocessen, flexibele pilots en open experimenten, kunnen grote bedrijven uitgroeien tot een magneet voor start-up samenwerking, hun inkomstenstromen verbreden en hun langetermijninnovatiekracht versterken.
4. Richting vanuit de overheid en capaciteitsgedreven uitdagingen
De luchtvaart- en defensiesector floreren wanneer er een duidelijke strategische richting vanuit de overheid wordt aangegeven. Visionair leiderschap is essentieel. Niet alleen om langetermijnprioriteiten te bepalen, maar ook om gezamenlijke missies en capaciteitsgedreven uitdagingen (challenges) op ecosysteemniveau te formuleren. Wanneer overheden hun operationele behoeften en strategische focusgebieden openlijk communiceren, ontstaat er beter inzicht en samenhang tussen innovatiebudgetten, onderzoeksinspanningen en toekomstige aanbestedingstrajecten. Dat biedt de zo gewenste duidelijkheid voor start-ups, bedrijven en investeerders en versterkt de afstemming binnen het ecosysteem.
“Public innovation is not just about fixing markets; it’s about actively shaping and creating them.”
Door uitdagingen functioneel te specificeren, dus te beschrijven wat er nodig is in plaats van hoe het technisch moet worden opgelost, ontstaat ruimte voor een bredere groep aan spelers om bij te dragen, waaronder ook niet-traditionele leveranciers en dual-use innovators.
5. Innovatiegerichte inkoop en contractering
Om deze beweging te ondersteunen en innovatie écht resultaatgericht te versnellen, moet inkoop zich ontwikkelen van een vooral op ‘compliance’-gerichte speler naar een strategische partner. Dat betekent loskomen van te gedetailleerde technische specificaties, zoals het exact vastleggen van het type drone model of camera type en in plaats daarvan werken met functionele eisen. Bijvoorbeeld: “Observeer een grensgebied van 10 kilometer gedurende zes uur onder omstandigheden met beperkt zicht.”
Deze capability-gedreven aanpak biedt meer flexibiliteit en opent de deur voor niet-traditionele leveranciers, waaronder start-ups en dual-use innovators, om met slimmere, wendbaardere en kosteneffectievere oplossingen te komen.
Strategische inkoopbeslissingen moeten worden gebaseerd op goede marktinzichten en flexibele partnerschappen met de industrie. Daarnaast is het van belang dat de inkoopfunctie het innovatieprojectteam ondersteunt bij het kiezen van het meest geschikte innovatiegerichte inkoopinstrument. Afgestemd op de context, belangen van betrokken partijen en langetermijndoelen om zo gefaseerde contracten, iteratieve prototyping en flexibele opschaling mogelijk te maken. Dit verkleint de risico’s in vroege innovatiefasen en waarborgt tegelijkertijd aansluiting bij operationele behoeften en strategische doelstellingen.
Het ontsluiten van innovatie vraagt daarnaast om slimme contractering, toegespitst op de specifieke behoeften bij innovatiegerichte inkoop en partnering. Dat vereist het gebruik van duidelijke, evenwichtige en ‘business sense’ afspraken over Intellectueel Eigendom (IE), afgestemd op de context, bijdragen en langetermijndoelen van alle partners. Goed ingerichte IE-modellen kunnen een hefboom vormen voor vertrouwen en groei, in plaats van een belemmering. Contracten moeten recht doen aan de realiteit van zowel start-ups als gevestigde spelers, met voldoende flexibiliteit voor toekomstige opschaling, commercialisatie en dual-use toepassing.
Wanneer inkoop op deze strategische manier wordt ingezet met aandacht voor de behoefte aan capaciteiten, afstemming in het ecosysteem en het delen van risico’s, wordt het een motor voor innovatie. Zo kunnen defensieorganisaties nieuwe technologieën sneller adopteren, de veerkracht in hun toeleveringsketens vergroten en bijdragen aan een open, concurrerend en toekomstbestendig ecosysteem.
6. Vereenvoudig internationale samenwerking en stem beter af
Innovatie stopt niet bij de grenzen van organisaties of landen. Het vereenvoudigen van internationale samenwerking is cruciaal om veelbelovende technologieën sneller op te schalen. Gestroomlijnde exportprocedures, geharmoniseerde certificeringsstandaarden en grensoverschrijdende financieringsmechanismen voor innovatie kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Voor urgente operationele behoeften of bestaande afhankelijkheden in toeleveringsketens biedt parallel samenwerken met strategische bondgenoten een praktische oplossing. Zeker wanneer het op korte termijn niet mogelijk is om van leverancier te wisselen. Gecoördineerde samenwerking tussen bondgenoten, met name op het gebied van gezamenlijke technologieontwikkeling en inkoopstrategieën, zijn essentieel om veerkrachtige en schaalbare innovatieketens te bouwen die Europa’s strategische autonomie versterken.
7. Orkestreer het Innovatie-ecosysteem
Om echt succesvol te zijn, moet innovatie niet alleen gefinancierd of ingekocht worden, maar georkestreerd. Dat betekent het actief afstemmen van alle spelers binnen het ecosysteem: overheden, start-ups, grote industriële partijen, kennisinstituten, certificeringsinstanties en investeerders. Ecosysteemorkestratie zorgt ervoor dat de juiste technologieën op het juiste moment de juiste ondersteuning krijgen.
Het verbindt vroege fase innovators met productiecapaciteit, koppelt certificeringsvraagstukken aan testfaciliteiten en bouwt gezamenlijke roadmaps voor dual-use ontwikkeling. Deze aanpak creëert langetermijn waarde voor alle betrokken partijen en maakt het mogelijk om innovaties duurzaam op te schalen – voorbij eenmalige pilots.
Conclusie
Het versnellen van innovatie in de luchtvaart- en defensiesector vraagt om meer dan baanbrekende technologieën. Het vereist een nieuwe manier van samenwerken en een betrouwbaar en goed georkestreerd ecosysteem, gebouwd op vroege en gerichte financiering, nieuwe samenwerkingsmodellen, een cultuur van vertrouwen, duidelijke richting vanuit de overheid, innovatiegerichte inkoop, eenvoudige en gebalanceerde contracten en sterke grensoverschrijdende samenwerking. Als we daarin slagen, kunnen we de oplossingen realiseren die Europa nodig heeft voor zijn strategische autonomie en industriële veerkracht, om veilig, soeverein en toekomstbestendig te blijven.
Ideeën omzetten in actie
Bij nlmtd helpen we organisaties in de luchtvaart- en defensiesector om ambitie om te zetten in uitvoering. Van innovatieroadmaps en strategische samenwerkingen tot slimme inkoopstrategieën met evenwichtige IE-afspraken en ecosysteemorkestratie. Wij ondersteunen overheden, start-ups, grote bedrijven en clusters in heel Europa bij het bouwen aan de toekomst van veilige en schaalbare innovatie.
Wil je meer weten over onze aanpak of succesvolle klantcases verkennen? Neem gerust contact met ons op. We gaan graag in gesprek om ideeën uit te wisselen, samenwerkingsmogelijkheden te verkennen of te kijken hoe we jouw innovatieopgave kunnen versterken.
Samen versnellen we de innovatie die Europa nodig heeft.
