Willem Koeman
Publiek & Sociaal domein nlmtd
Willem is director bij nlmtd en werkt op het snijvlak van digitale transformatie, publieke innovatie en ecosysteemontwikkeling. Met ervaring in zowel strategisch leiderschap als coalitiebouw helpt hij overheden en netwerken richting geven én in beweging komen. Met een achtergrond in sociale wetenschappen en informatica zet hij zich in voor technologie die bijdraagt aan publieke waarden en maatschappelijke verandering.
Deel dit artikel
We hebben ze allemaal: stelregels en vanzelfsprekendheden. Ze geven ons houvast, helpen ons patronen te herkennen en maken complexe systemen behapbaar. In het ontwerpen van systemen zijn ze onmisbaar: ze zorgen ervoor dat we niet telkens alles vanaf nul hoeven te analyseren.
Maar hetzelfde gemak kan ook een valkuil zijn: stelregels zijn geen natuurwetten, maar overtuigingen. En die kunnen volledig verkeerd uitpakken, met uitsluiting en onrecht tot gevolg. De oplossing? Ze bespreekbaar maken. Want zodra we dat doen, ontstaat ruimte voor systemen die niet alleen efficiënt, maar ook rechtvaardig en menselijk zijn.
Dáár ligt volgens nlmtd de menselijke maat. Hoe dat eruitziet? Drie hardnekkige aannames uit onze praktijk laten zien waarom het loont om vanzelfsprekendheden te bevragen.
Gelijke behandeling is altijd eerlijk
We horen het vaak: iedereen gelijk behandelen is de kern van rechtvaardigheid. Maar dat is geen natuurwet, het is een aanname. Als je bespreekbaar maakt dat gelijke behandeling niet per definitie eerlijk is, ontstaat er ruimte om te zien dat rechtvaardigheid soms juist ongelijke behandeling vraagt.
In de praktijk zagen we dit tijdens de Covid-vaccinaties. Dezelfde regels en hetzelfde tempo golden voor iedereen, maar juist daardoor dreigden kwetsbare groepen buiten de boot te vallen. Wij hielpen de GGD om bewust stil te staan: wie vallen er nu tussen wal en schip? Door maatwerk in te bouwen kregen ook arbeidsmigranten, mensen met een beperking en niet-mobiele ouderen toegang. Soms is niet gelijk behandelen, maar juist verschil maken, de voorwaarde voor echte rechtvaardigheid. Bekijk de GGD case hier.
Meer regels is meer rechtvaardigheid
Het klinkt logisch: hoe meer regels en procedures, hoe eerlijker de uitkomst. Maar ook dit is een aanname. In werkelijkheid leidt een overvloed aan regels vaak tot frustratie, vertraging en een gevoel van machteloosheid bij burgers.
In Groningen zagen we dit pijnlijk duidelijk bij de afhandeling van aardbevingsschade. Procedures waren ontworpen om rechtvaardig te zijn, maar in de praktijk raakten inwoners verstrikt in papierwerk en complexiteit. Samen met het Instituut Mijnbouwschade Groningen hebben we de schadeprocedure opnieuw vormgegeven, vanuit de leefwereld van mensen. Het resultaat: eenvoudiger, milder en begrijpelijker. Rechtvaardigheid bleek niet te groeien door méér regels, maar door minder obstakels en meer menselijkheid.
Structuren garanderen samenwerking
Nog zo’n hardnekkige aanname: als de structuur duidelijk is, volgt de samenwerking vanzelf. Maar échte samenwerking komt niet voort uit schema’s of organogrammen, ze ontstaat uit vertrouwen en onderlinge relaties.
Bij de pandemische paraatheid lag de focus aanvankelijk op het inrichten van nieuwe bestuurlijke structuren en afspraken. Nodig, maar onvoldoende. Want zonder draagvlak en vertrouwen blijft elke structuur hol. Daarom begeleidden wij dit proces niet alleen technisch, maar ook relationeel: door ruimte te maken voor dialoog, belangen en onderlinge verhoudingen. Samenwerking werd zo meer dan een schema, het werd iets wat gedragen werd door mensen zelf.
Deze voorbeelden laten zien dat de menselijke maat geen zachte toevoeging is, maar de kern van een systeem dat écht werkt. Door het gesprek aan te gaan over die vanzelfsprekendheden, maken we ruimte voor systemen die niet alleen logisch op papier zijn, maar ook leefbaar en rechtvaardig in de praktijk.
Welke vanzelfsprekendheid durf jij als eerste te bevragen?
Klaar om systemen te ontwerpen die niet alleen efficiënt, maar ook leefbaar en rechtvaardig zijn? Let’s talk! willem@nlmtd.com.
